तू माझा सांगाती - एक आठवण

नमस्कार मंडळी, कसे आहात सगळे? आज बरेच दिवसांनी मी आपल्यासमोर एका वेगळ्या विषयावर आधारित एक ब्लॉग सादर करतोय.

महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक इतिहासातील संत परंपरेतील संतांचे कार्य फार महत्वाचे आहे. म्हणूनच आज सातशे ते आठशे वर्षानंतरही त्यांच्या ग्रंथांची लोकप्रियता तीळमात्रही कमी झालेली नाहीये.

 16 व्या शतकातील संत तुकाराम महाराज यांच्या भौतिक तसेच पारमार्थिक जीवनाचा आढावा, मागोवा घेणारी Colors वाहिनी वरील मालिका तू माझा सांगाती गेल्या 4 वर्षापासून प्रेक्षकांच्या मनावर अधिराज्य गाजवत आहे. या सीरियल चे आजवर 1200 हुन अधिक भाग प्रसारित झाले आहेत, यात अनेक गोष्टी, नाना त-हेचे प्रसंग, क्लेशमय प्रापंचिक जीवन पण विठ्ठलाच्या नामाने ते ही कसे सुकर होते याची प्रचिती ब-याचदा पाहायला मिळते. 

ब्रम्हानंदी लागे टाळी, कोण देहाते सांभाळी।
अशा वृत्तीने रात्रंदिवस विट्ठलाच्या नामस्मरणात रंगून गेलेले भगवदभक्त म्हणजेच संत तुकाराम. संत तुकाराम हे निवृत्ति पंथाचे उपासक. तुकारामांचा भक्तियोग कर्मप्रधानच आहे. त्यात सन्यासवादाला थारा नाही. आज उपलब्ध असलेल्या त्यांच्या साडेचार हजार अभंगात त्यांचे भावसंपन्न व तरलतर अंतर्जीवन साकल्याने प्रतिबिंबित झाले आहे. त्यांच्या क्षणिक वैतागाचे वैराग्यात रूपांतर झाले, त्यांच्या भोळ्या भक्तीला विवेकाने बळकटी आणली. त्यांचे विविध क्षेत्रातील मार्मिक दृष्टांत हे अनुभवाच्या उत्कटतेने स्फुरलेले आहेत, कल्पनाविलासाने नटलेले नाहीत.

या सीरियल मध्ये संत तुकाराम महाराजांनी इतर अनेक संतांची जसे की संत ज्ञानेश्वर,सोपान, निवृत्ति, मुक्ताई. संत एकनाथ, संत चोखामेळा, संत नामदेव, संत सखु, संत सावतामाळी इ. कथानके रंगवली आहेत तसेच वाहिनीने सुद्धा ती अति उत्तम रित्या प्रसारित केली आहेत.  

संत ज्ञानेश्वर :- ज्ञानेश्वर महाराजांच्या वाङमयाचा थाट अगदी निराळा आहे. त्यांच्या वाङमयात सहानुभूतीचा ओलावा आहे, त्याचा प्रवाह एकमुखी आणि शांत आहे. त्यांच्या अंतकरणात सलणारी सामाजिक जीवनातील शल्ये त्यांच्या वाङमयात डोकावल्याशिवाय राहत नाहीत. परमार्थासाठी प्रपंच सोडून अरण्यवास पत्करण्याची गरज नाही असे सांगणारी ज्ञानेश्वरी अध्यात्मदृष्टया निवृत्तिपर असली तरी सामाजिक दृष्टया प्रवृत्तिपर च आहे. साधकाने आत्मशुद्धिसाठी तर सिद्ध पुरुषाने लोकसंग्रहासाठी कर्मे करीतच राहिले पाहिजे या गीताप्रणीत कर्मयोगाचाच ज्ञानेश्वरांनी पुरस्कार केला आहे. 

संत एकनाथ :- ह्या सांस्कृतिक पुनरुज्जीवनाचे आद्यप्रवर्तक संत एकनाथ महाराज होत. एकनाथांनी ज्ञानेश्वरांचे खंडित झालेले कार्य अधिक उठावदार आणि व्यापक स्वरुपात पुढे चालू केले. पैठणसारख्या सनातनांच्या बालेकिल्ल्यात त्यांनी भागवतधर्माची पताका फड़कवली. आचारांची शुद्धता राखून त्यांनी कर्मठतेचे बंड़ मोडले. प्रेमळपणा, सौजन्य व शांती हा त्यांच्या व्यक्तित्वाचा गाभा आहे. 

वारकरी पंथाच्या प्रसाराचे व लोकप्रियतेचे रहस्य हेच आहे की त्यांच्या प्रवक्त्त्यांत बुद्धि आणि भावना या गुणांचा मनोज्ञ मिलाफ़ झाला होता. संत महंतांच्या भूमिकात हाच मुख्य फरक आहे. जगावर न रागावता संतांनी लोकनिंदेचे आघात शांतपणे सहन केले. पण त्यांचे अंतिम आणि परम लक्ष्य टळले नाही, म्हणूनच ते सर्वांचे आवडते आणि जनप्रिय झाले. 

विं.दा. करंदीकर यांची इंग्रजी भाषेत एक कविता आहे
To See Tukaram, Shakespeare Came Over!
शेक्सपियर आणि संत तुकाराम हे दोघेही एकाच शतकातले. आता खरोखरच त्यांची भेट झाली की नाही हे ठाऊक नाही. खर तर ही एक कविकल्पना आहे. पण भेट झाली असती तर शेक्सपियर ला त्याच्या 2 प्रश्नांची अचूक उत्तरे मिळाली असती. 1) नावात क़ाय आहे? उत्तर:- भगवंताच्या नामातच सर्वकाही आहे. आणि 2) To be or not to be that is the question. याच उत्तर तुकोबांनी अस दिल असत की जीवनाला कंटाळून मरु नये आणि मरणाच्या भीतीने जगू नये. तर स्वानंदात स्वस्थ राहावे.

विश्व हे अस आहे की तुम्ही भौतिक, आत्मिक, कायिक, वाचिक, मानसिक पातळीवर तुमची शक्ती कितीही लढवा. पण वैश्विक पातळीवर भगवंताचीच सत्ता काम करते. ख-या प्रतिभेची कदर नसण आणि मुळात प्रतिभा नसलेल्या लोकांना डोक्यावरुन मिरवण, या सगळ्याचा सुयोग्य मेळ जमण आणि हे सगळ चुकीचे आहे हे माहित असून देखील त्यावर अंधविश्वास ठेवण ही कलियुगातील सफल जीवनाची चतु:सूत्री आहे. म्हणजे अचानक साक्षात्कार झालेल्या आणि लोकांचे भविष्य सांगणा-या मंडळीचे कार्यक्रम मन लावून पाहणे आणि वयाच्या फ़क्त 12 व्या वर्षी आत्मप्रकटीकरण्याच्या धडपडीतून जन्मास आलीय, जिला आपण सर्व ग्रंथांची आई अस म्हणतो. ज्यामध्ये निरूपण, ध्यान, ज्ञानविज्ञान, कर्म, संन्यास, सांख्य आणि अक्षरब्रम्हयोग यांचे वर्णन आहे अशी ज्ञानेश्वरी. ज्यावर वक्तव्य करण्याची आपली योग्यता नसतानाही जेव्हा त्यावर भाष्य करण्याची वेळ येते तेव्हा वयाच्या मानाने बर लिहिलय अस आपण म्हणतो...😭😠😡 प्रत्येक गोष्टीचे 5 अर्थ असतात. मतितार्थ, भावार्थ, ध्वन्यार्थ, शब्दार्थ आणि स्वार्थ. या पलीकडे जाऊन संत मंडळींनी जो परमार्थ साधलाय आणि ग्रंथांच्या माध्यमातून उपलब्ध करून दिलाय त्याची तुलना कशाशीच होण शक्य नाही. एकीकडे आपण स्वरक्षणार्थ आणि स्वहितासाठी विविध प्रकारचे धागे, दोरे, गंड़े बांधतो आणि ज्याने समस्त विश्वाला गुंफून ठेवलय असा विश्वपट ब्रह्मदोरा ज्याने समस्त ब्रह्मांडाला व्यापलय हे आपण साफ विसरून जातो.

मालिकेतल्या सर्व पात्रांनी अतिशय उत्कृष्ट भूमिका करून मालिका वेगळ्याच ऊँचीवर नेऊन ठेवली आहे. सर्वांचे लाड़के तुकोबा मुळातच एक उत्कृष्ट अभिनेते आहेत. सीरियल च्या मध्ये एका charactor ला replace करून त्यावर थोड्याच कालावधीत आपला जम बसवण कठीण असत. पण ते ऋजुता देशमुख यांनी सहजसाध्य करून दाखविले आहे. त्यांनी अतिशय उत्तम रित्या आवली हे पात्र वठविले आहे. कथेचे खलनायक मंबाजी पंत ज्यांच्याशिवाय ही कथा पूर्ण होऊ शकत नाही. त्यांनी सुद्धा अतिशय उत्तम प्रकारे हा मंबाजी लोकांपर्यंत पोचविला आहे. सीरियल बघताना अतिशय राग याव असे हे मंबाजी, Set च्या मागे तितकेच साधे आणि हास्यविनोदी आहेत. मंबाजी पंत म्हणजेच ज्ञानेश वाडेकर सर यांच्यामुळेच मला तू माझा सांगाती च्या पूर्ण टीम ला भेट देता आली. ही सर्व माणसे सेट वर जितकी विविधरंगी पात्रे साकारतात, सेट च्या मागे तितकीच साधी आणि आपलीशी वाटतात. 

या सीरियल बद्दल जितक बोलाव तितक कमीच आहे पण कुठे ना कुठेतरी थांबायलाच तर हवंच. गेली 4 वर्षे प्रेक्षकांना खिळवून ठेवल्याबद्दल टीम तू माझा सांगाती च्या सर्वच सदस्यांचे धन्यवाद! यानंतरही अनेक सीरियल येत राहतील पण काळाच्या ओघात तू माझा सांगाती या मालिकेचा विसर पड़णं केवळ अशक्यच!

सरतेशेवटी एकच म्हणेन, 
सांगे तुकोबाची ख्याती। नाव तू माझा सांगाती।।

🙏🏻😊जय जय राम कृष्ण हरि😊🙏🏻

धन्यवाद!


© कु. आनंद लेले.