नादअधिनम् जगतसर्वम्

सृष्टि ही शून्यातून निर्माण झाली. आपली ही मूळ स्थिति तीच आहे, म्हणून आपण शून्याकडे जाण्याचा प्रयत्न करावा. शून्याकडे जाणे म्हणजेच आपल्या अंतरंगात झाकणे किंवा मनात डोकावणे. आणि हे आपण ज्याच्यामार्फत करू शकतो ते जगातील एकमेव शास्त्र म्हणजे संगीत.  ही संपूर्ण सृष्टी नादाच्या अधीन आहे. नाद म्हणजे ध्वनि. ही नादाची शब्दशः व्याख्या. आपल्याला वाटते की एखादया व्यक्तीचे संगीत जास्त मनमोहक असते.  पण ते कसे?  तर ही एक कला आहे. स्वर आणि लयीला फ़क्त जोडण्याची  नव्हे, तर त्यांना तोडण्याचीही कला.  2 स्वरांच्या मधे जे मौन असते त्याचा उपयोग करण्याची कला.  आणि हे रहस्य जो समजतो त्याचं संगीत प्रबळ, मनमोहक, सुमधुर तसेच मंत्रमुग्ध करणारं असतं. ज्यांना हे रहस्य माहित नाही ते फक्त स्वरांवर लक्ष केंद्रित करतात आणि जे हे रहस्य जाणतात ते 2 स्वरांमधील मौन ही ऐकू शकतात. 

संगीत आणि नाद हे फ़क्त वाद्यांपूरतेच सिमित नसून ते अनादि काळापासून चालत आलय. सृष्टीतील प्रथम नाद ॐ. ज्याने सृष्टीची निर्मिती झाली. ॐ हा एक शब्द नसून ते एक स्पंदन आहे, ऊर्जा आहे. ॐ हा सृजनाचा, नवनिर्मितिचा स्रोत आहे.  ॐ मधील अ हा जागृत, ऊ हा स्वप्नवत आणि म हा गाढ़ निद्रिस्त अवस्थेचे प्रतिक आहे.

ॐ ऐकण्यासाठी मन स्थिर पाहिजे.  ज्याने ॐ नीट ऐकला त्याला सृष्टीचे रहस्य हळूहळू समजू लागेल. संगीत हे माणसाला कुठल्याही प्रकारच्या नियंत्रणातून, बंधनातुन मुक्त करते. संगीताशी जेव्हा आपण एकरूप होतो. तेव्हा शून्यावस्थेला पोहोचतो आणि या ॐ मध्येच विलीन होतो. तसेच संगीताशी तद्रूप, तादात्म्य झालेला माणूस समस्त सृष्टिशी एकरूप होतो आणि सगळ्यात शेवटी तो साक्षात् ॐ असलेल्या भगवान शंकरांना जाऊन मिळतो. हेच जीवनाचे चक्र आहे. कारण भगवान महादेव हे संगीताचा प्रमुख स्रोत आहेत. त्यांच्यापासून च या सृष्टीची आणि संगीताची निर्मिती झालीय. ते स्वतः त्यांच्या 'नटराज' या कलेच्या देवतेच्या रूपाने विद्यमान तसेच विराजमान आहेत आणि त्यांनाही संगीताची अतिप्रचंड आवड़ आहे. कारण ही संगीत ही एक अशी कला आहे आहे की ती कोणालाही चटकन मोहित करू शकते. म्हणूनच साक्षात् भगवान महादेवांनी म्हंटले आहे   "नादअधीनम् जगतसर्वम्" :)  याचा अर्थ च हा की समस्त सृष्टि ही या नादाच्या अधीन आहे तसेच या नादामुळेच सृष्टीचे संचलन सुरळीतपणे सुरु आहे.

धन्यवाद!

आनंद लेले.