सामाजिक प्राणी बनला सस्तन। दुर्घटनेत चिरडले गेले एल्फिंस्टन।।

दिनांक 29 सप्टेंबर 2017,  बरोबर एक महिन्यानंतर.. तारीख तीच होती फक्त 29 ऑगस्ट ला झालेल्या नैसर्गिक आपत्ति ची जागा मानवनिर्मित आपत्तिने घेतली. निव्वळ काही मिनिटांत झालेल्या गोंधळामुळे तब्बल 22 निष्पाप जीवांचे अक्षरशः नरबळी घेतले. आणि हे सगळे इतके भयंकर होते की काही क्षण काळाला सुद्धा हे थांबविणे शक्य झाले नसावे.  मुंबई शहराने आत्तापर्यंत बरेच आघात झेलले आहेत पण हा प्रकार अंगावर शहारा आणणारा होता, कारण आत्तापर्यंत कठिण प्रसंगात एकमेकाला मदत करणारा मुंबईकर त्या दिवशी नकळतपणे दुस-या मुंबईकराच्या मरणास कारणीभूत ठरला होता. कोणी स्वप्नात सुद्धा कल्पना केली नसेल की असे काही होईल. हा दिवस मुंबईच्या इतिहासात काळा दिवस म्हणून नोंदवला गेला. 


या घटनेचे सर्वच स्तरावर तीव्र पडसाद उमटले. पुल पडल्याची अफवा पसरल्याने हि घटना घडली असे सर्वजण म्हणाले, कोणी म्हणाले की अचानक आलेल्या पावसाने पुलावरुन खाली उतरणारे लोक तिथेच थांबले आणि वरील लोकांनी केलेल्या लोटालोटित लोक पडले आणि गेले. कोणी प्रशासनाने मोडकळीस आणलेल्या पुलाकडे सादर पत्र देऊन ही दुर्लक्ष केले असे म्हणाले. कोणी सुरेश प्रभु तर कोणी पियूष गोयल यांनाच टार्गेट केले. कोणी तर रोज तितक्याच गर्दीत शिस्तित प्रवास करणा-या मुंबईकराना बेशिस्त म्हणून मोकळे झाले. अशा प्रसंगी चूक नक्की कोणाची हे ठरविणे आणि त्यावर अनुमोदन देणे खूप कठिण असते. पण प्रत्येकाने आपापल्या सोईने जमतील तसे ताशेरे एकमेकांवर झाडले. ती वेळ इतकी वाईट होती कि अशा वेळी थोड़ी तरी हळहळ व्यक्त करण्याऐवजी प्रत्येकाने त्यात सुद्धा राजकारण करून आधीच गरम असलेल्या तव्यावर आपल्या पोळ्या मस्त शेकुन घेतल्या. प्रसंग क़ाय आहे आपण बोलतो क़ाय आहोत? श्रद्धांजलि देण तर खुप लांब राहिल हो. या सगळ्या तत्ववादी, भाकितसम्राट तसेच स्वयंघोषित अभियंते आणि स्वतःच्या फुटकळ कामाचे टेम्भे मिरवणारे चूक कोणाची (सरकारची की लोकांची) हे शोधण्यात गर्क होते. ब-याच जणांनी दिखावे हळहळ म्हणून मी उद्या दस-याच्या शुभेच्छा देणार नाही असे जाहिर केले, अरे बाबांनो तुम्हाला इतकच वाइट वाटतय ना तर नका देऊ शुभेच्छा, लोकांसमोर जाहिर करून दिखावा कशाला करता?  व्हॉट्सअप आणि फेसबुक वर लगेच त्या घटनेवर आधारित विचारांची देवाणघेवाण सुरु झाली. कोणी बुलेट ट्रेन, कोणी मोदी, कोणी प्रशासन कोणी माणूसकी यावर जमेल तशी वैयक्तिक भड़ास काढायला सुरवात केली. काहिंनी तर, "आज तू थांबायला हवं होतस मुंबईकरा" अशा धाटणीच्या हृदयस्पर्शी कविता सोशल मीडिया वर शेअर केल्या, अरे पण त्या मुंबईकराच्या जागी तू असतास तर तू ही हेच केल असत वेड्या...  लोकांना सल्ले देंण खुप सोप्प असत हो, जब अपने पे आती हे ना तो समझता है! कारण कस आहे की ज्याच जळत त्यालाच कळत हो.. पण या घटनेनंतर लगेच प्रत्येकालाच स्वतःच्या सोडून दुस-याच्या जबाबदा-या आठवत होत्या. ति म्हण आहे ना, ज्याची त्याला नाही आगत आणि शेजारी बसला जागत. आपल्याकडे एखादी अप्रिय घटना सुद्धा आपण एखाद्या एकदिवसीय सण समारंभाप्रमाणे आपण साजरी करतो. लगेच जेव्हा त्या घडलेल्या घटनेवर भाष्य करण्याची अजिबात गरज नसते तेव्हाच आपल्या चर्चा सोशल मीडियावर उफाळून येतात व त्यांना उधाण येते आणि जेव्हा त्याचे सतत स्मरण ठेवणे गरजेचे असते तेव्हाच या अप्रिय घटना चक्क 2 दिवसात विसरून पण जातो हो जेव्हा त्या लक्षात ठेवण्याची खरी गरज असते. मीडिया पेक्षाही माहिर झालो आहोत आपण यात. असो याला सुद्धा सोशल मीडिया च कारणीभूत आहे. 29 सप्टेंबर ला जे दुस-यांना शिव्या घालत होते त्यांच्यावरच अगदी एक महीना अगोदर म्हणजे 29 ऑगस्ट ला झालेल्या प्रसंगाने नामुष्की ओढ़ावलेली.  

नैसर्गिक क़ाय व मानवनिर्मित क़ाय, सगळ्याच आपत्तिचे धक्के आत्तापर्यंत मुंबईकराने सहन केले आहेत, पण आत्तापर्यंतच्या या सगळ्यात या अचानक व अनाकलनीय आपत्तिने सगळेच जण धास्तावले. वाईट या गोष्टीचे वाटते की हे रोजचे धकाधकीच्या जीवनातले असंख्य धक्के खात खात तो इतका थकून गेला आहे की स्वाइन फ्लू हुन तुल्यबळ पण तितक्याच वेगाने पसरणारी एक हलकी आणि क्षुल्लक अफवा सुद्धा त्याचा जीव घेण्यात यशस्वी होते. स्टेशन च नाव बदलण्यापेक्षा स्टेशनची अवस्था बदला, राष्ट्रीय पातळीवर जाऊन टिका करण्याआधी स्वतःची वैचारिक पातळी बदला.  3 वर्षांचा हिशोब मागत बसण्यापेक्षा किंवा 60 वर्ष मागे जात बसण्यापेक्षा 150 वर्ष मागे जा, आणि त्यांनी बांधून दिलेल्या वास्तुचा दर्जा आत्मसात करा.  नाहीतर तो दिवसही दूर नाही की त्यांच्यातील च एका  *विस्टन चर्चिल* नावाच्या नेत्याने केलेल्या भाकितानुसार आपण स्वतःच्याच देशात राज्यकारभार करण्यास असमर्थ ठरु.....

धन्यवाद!

कु. आनंद लेले